Aptallığın İlacı Yok-1/Bekir AKKAYA

Konumumuz nedeniyle siyaset ve ticaret gibi yazılar yazma lüksümüz yok. Bizde bu nedenle daha çok insan ve insan ilişkileri üzerine yazmaya çalışıyoruz. Dolayısıyla bizde Beydeba’nın Kelile ve Dimne’si gibi hayvanlar üzerinden anlayanlara ya da anlamak isteyenlerle düşüncelerimizi paylaşmaya çalışıyoruz. Apdallar haricinde her söz ya da cümleden herkes yaşadığı hayat için olumlu ya da olumsuz mesajlar alacak, ya takdir edecek ya da eleştirecektir. Her iki durumda da insan kendisi için bir mesaj çıkaracaktır.

Yeni Şafak Gazetesinde Ali Bayramoğlu Kurban Bayramının ikinci gününde “Abdallığın Temel Altı Yasası” başlıklı siyasetten uzak ve bayramlık bir yazı kaleme aldı. Esas yazının muhatapları bundan da bir şey anlamayacağını bildiğim halde bu yazının bazı bölümlerini sizlerle paylaşmanın güzel olacağını düşünüyorum.

“Hayat dediğimiz şey aslında bir yanıyla etrafınızdaki insanlardan, insan ilişkilerinden oluşur. Kimi insan münzevi karakterlidir. İnsanlarla ilişki
kurmak ona da acı verir, diğer insanlara da… Kimi ise aşırı insan severdir, yalnız kalmaktan hoşlanmadığı insanlarla vakit geçirmeyi yeğler…

Ne var ki herkes sosyaldir… Birlikte davranır, birlikte hareket ederiz, birlikte var oluruz…

O zaman şunu söylemek pek de yanlış olmaz: Her kişinin temasa girdiği diğer kişiyle arasında cari bir hesap vardır. İlişki dostane de olsa ya da duygusal veya ticari de olsa her ilişki bir alışveriştir. Kaybeder ya da kazanırsınız… Yapın bir muhasebe göreceksiniz: Ya kazanmış ya da kaybetmişsinizdir…

Bir ilişkiyi kendi elinizle ve rızanızla kurmuşsanız kaybın bir önemi yoktur. Olsa olsa bir deneyimdir bu. Ama hayatın en kritik meselesi, daha doğrusu sorun şudur: Manasız ve acıtıcı kayıplar genellikle beklenmedik zamanlarda, beklenmedik biçimlerde, en önemlisi kendi rızanızla kurmadığınız temaslarda ortaya çıkarlar…

Her insanın hayatı, yaptıklarından dolayı kesinlikle hiçbir yarar sağlamadan en beklenmedik ve en uygunsuz zamanda karşımıza çıkıveren herhangi akılsız bir yaratığın neden olduğu zararlar ve güçlükler yüzünden zaman, para, enerji, iştah, huzur, neşe kaybına uğramamıza yol açar, olayların izlerini taşır. İş yerinden, trafiğe, sokaktan, eve bu örnekler kaynar durur.

Akılsız yaratıkların yaptıklarını neden yaptığını hiç kimse bilmez, anlamaz ya da açıklayamaz. Gerçekten de bunun bir açıklaması yoktur. Daha doğrusu tek açıklaması vardır: Söz konusu insan aptaldır.”

Yeni Şafakta Ali Bayramoğlu düşüncelerini bu şekilde açıkladıktan sonra Carlo M. Cipolla’nın “Aptallığın Temel Yasaları” adlı makalesi ile yazısını sürdürür. İlgili makalede Cipolle aptallığın altı temel yasası olduğunu belirtir. Bunlar:

Apdallığın 1. Temel Yasası:

Her zaman ve kaçınılmaz olarak çevremizde dolaşan aptalların sayısını azımsarız.

Aptallığın 2. Temel Yasası:

Belirli bir insanın aptal olma olasılığı aynı kişinin her hangi bir karakter özelliğinden bağımsızdır. Yani kadınlık, erkeklik, zenginlik, yoksulluk, kültür, ırk aptallıkla ilişkili değildir. Her sosyal ve kültürel öbekte aptal sayısı aynıdır.

Aptallığın 3. Temel Yasası:

İnsanlar dört temel gruba ayrılırlar: Saflar, zekiler, haydutlar ve aptallar. İnsanların büyük bir bölümü tutarlı davranmaz. Bazı durumlarda bir insan zekice hareket eder ve başka hallerde aynı insan pek safça davranır. Zeki bir insan bazen haydutça, bazen safça davranır. Zeki bir insan bazen haydutça, bazen safça hareket edebilir. Kuralın tek önemli istisnası her türlü etkinlikte doğal olarak tam bir tutarlılık gösteren aptal insandır.

Saf insan bir eylemde bulunup kendisine yarar sağlamadan ya da kendisi zarar görerek başkasına yarar sağlayan insandır.

Bir kişi kendisine yarar değerine zarar vermişse, bu yararı diğerinin zararı üzerinden elde etmişse haydutça davranmıştır.

Zeki insanların eylemlerinde her iki taraf da yarar sağlar.

Aptal bir insan, kendisine hiçbir yarar sağlamadan, hatta bazen zarara uğrayarak, başka insan ya da insan topluluğuna zarar veren kişidir.

Haftaya aptallığın diğer önemli yasalarını paylaşmaya devam edeceğiz.

Buluşmak ümidiyle…

BEKİR AKKAYA

01.04.2006